kinderparticipatie en spelvormen
Waarom is kinderparticipatie belangrijk?
Kinderparticipatie heeft een positief effect op het zelfvertrouwen en de communicatieve vaardigheden van kinderen en het stimuleert de betrokkenheid bij de buitenschoolse opvang. Kortom: het is goed voor hun ontwikkeling, is een uiting van respect voor kinderen én het geeft pedagogisch medewerkers veel informatie over wat kinderen leuk vinden en graag willen doen.
Hoe bijvoorbeeld?
Als je een kind om zijn mening vraagt, denk dan na over hóe je dat doet. Een vraag als “Wat vind je leuk om in de vakantie te doen?” is te vaag. Stel een concretere vraag als “Welk spel wil je doen in de vakantie als je buiten bent en de zon schijnt?”
Nog beter? Stel je vraag op een manier die niet alleen kadert, maar ook léúk is! Ter illustratie vind je hieronder een aantal voorbeelden:
Bron: Jessica Schouten, Betekenisvol werken in buitenschoolse tijd, Karakteradvies 2016
Spelvormen
Ren-je-rot!
Wanneer je een kind vanuit het niets vraagt wat het leuk vindt om te doen dan is dit lastig te bedenken. Met Ren-je-rot! geef je de kinderen een denkkader als er over activiteiten wordt nagedacht. Deze spelvorm is geschikt wanneer je met minimaal 6 á 7 (liefst meer) kinderen activiteiten gaat bedenken.
Benodigdheden
- Ruimte om een kring te kunnen maken
- A4-tjes met activiteitensoorten in tekst en/of pictogram
- Notitieblok en pen
Praktische uitvoering
Stap 1: Kies een plek waar je een kring kunt maken, groot genoeg om alle A4-tjes in een grote cirkel neer te leggen.
Stap 2: Leg de A4-tjes met activiteitensoorten in een kring.
Stap 3: Bedenk met de kinderen een thema naar aanleiding van je observaties (zoals beschreven in paragraaf 4.4).
Stap 4: Leg uit dat de kinderen straks zelf een activiteit mogen bedenken binnen het thema van de soort waar ze bij staan. Eén persoon per activiteitensoort. Weten ze het even niet? Dan denkt de hele groep mee.
Stap 5: Bij het signaal “Ren-je-rot!” rennen de kinderen allemaal naar een andere activiteitensoort toe.
Stap 6: Vraag de kinderen één voor één of ze een idee hebben voor een activiteit bij de activiteitensoort, denk als groep mee als dat nodig is en noteer alles.
Stap 7: Werk de gekozen activiteiten uit op een leeg activiteitenformulier; indien mogelijk door de kínderen.
Stap 8: Spreek af wanneer de activiteiten worden uitgevoerd.
Doe-die-dans!
Gelijk aan ‘Ren-je-rot!’, maar dan met muziek. Een vrolijke variatie, die lijkt op stoelendans. Als er muziek is lopen de kinderen in een kring rond de A-4tjes en wanneer de muziek stopt, blijven ze staan bij de activiteitensoort waar ze op dat moment staan. Ter plekke bedenken de kinderen een activiteit van de soort waar ze bij staan, of worden daarbij geholpen.
De spreekstok
Tijdens overlegmomenten met de kinderen is het fijn als iedereen luistert naar degene die aan het woord is. Een manier om duidelijk zichtbaar te maken wie er mag praten is de spreker een mooi versierde stok in handen te geven.
Benodigdheden
- Een door de kinderen versierde spreekstok (of ander voorwerp)
Uitvoering
Stap 1: Introduceer het idee van de spreekstok bij de kinderen en vraag hen welke regels ervoor zouden moeten gelden.
Stap 2: Zoek met de kinderen een geschikte stok: droog, niet te groot en niet te klein, een prettige vorm om vast te houden.
Stap 3: Versier de stok met verf en/of gekleurd katoenen draad.
Stap 4: Gebruik de spreekstok tijdens overlegmomenten en respecteer ook zelf de regels.
Stoelentik
Start: Kennismaking
De kinderen zitten op een stoel in de kring. Eén stoel in de kring is leeg, een extra stoel. Naast deze stoel zitten twee kinderen.
Degene die, na een teken van de leiding, als eerste met de hand op de stoel tikt, mag de naam van een ander kind uit de kring zeggen, “Sasja” in het voorbeeld. Sasja staat op en gaat op de lege stoel zitten.
Zo ontstaat er opnieuw een lege plek. Op deze lege stoel mogen de kinderen die ernaast zitten dan weer tikken en een nieuwe naam noemen, enzovoort.
N.B. Zorg dat alle kinderen aan de beurt komen! Help indien nodig door te vragen “Wie weet er wie er nu nog op dezelfde plek zit als in het begin?”
Vervolg: Welbevinden en interesses
Als de kinderen bekend zijn met het kennismakingsspel met de namen, kun je als begeleider onderwerpen kiezen die je aan bod wilt laten komen zoals:
- Wat eet je graag?
- Welk speelgoed bij de BSO vind je leuk?
- Wat voor spelletjes vind je leuk als je buiten speelt?
- Welke regels bij de BSO vind je niet nodig?
Stel dat je kiest voor het onderwerp speelgoed, dan mogen de kinderen (in plaats van een naam te noemen zoals bij de kennismaking) bij het op de stoel tikken een voorbeeld geven:
- “Lego”
- “Knex”
- “De skelter”
Alle kinderen die graag met de Lego spelen verhuizen naar een andere stoel. Er verwisselen in dit geval dus meestal meerdere kinderen tegelijk, in het voorbeeld hieronder zijn het er twee. Ze gaan niet naar die ene vrije stoel uiteraard, maar naar één van de andere lege plekken die vrijgekomen is doordat er kinderen opstaan.
Je kunt als pedagogisch medewerker zélf voorbeelden aandragen (Lego, Ganzenbord, de Goocheldoos, …) of het de kinderen ter plekke zelf laten bedenken. De verkregen informatie kun je gebruiken om tot een passend activiteitenaanbod te komen, de regels aan te scherpen, de ruimte in te richten, enzovoort.
Opvallende uitkomsten, bijvoorbeeld over een regel bij de BSO die een groot deel van de kinderen onzin vindt, noteer je (of je laat dit door een collega doen). Bespreek deze na afloop met de kinderen. Misschien kan het anders dan het tot nu toe ging.
De bijlagen gratis ontvangen?
Als je je abonneert op de nieuwsbrief kun je de bijlagen van de volgende werkvormen downloaden:
- Ren-je-rot!
- Doe-die-dans!
- De Mindmap
Vul je hieronder je naam en e-mailadres in, dan ontvang je ongeveer één keer per maand de nieuwsbrief van Karakteradvies met waardevolle tips, de nieuwste ontwikkelingen en interessante subsidies en acties.
Workshop
Nog meer ideeën over de manier waarop je kinderparticipatie vorm kunt geven op jouw locatie? Doe een workshop Kinderparticipatie!